وجود زخم‌های مقاوم به درمان که بیش از 2 هفته روی زبان بماند، بسیار خطرناک است.

تا به حال از خود پرسیده‌اید که چرا پزشکان در معاینات اولیه خود از بیمار زبان وی را می‌بینند؟

متخصصان گوش، حلق و بینی رنگ زبان را نشانه‌ای از سلامت تلقی می‌کنند، بخصوص وقتی که در کودکان زبان دچار نوعی بیماری قارچی به نام برفک می‌شود یا در بزرگسالان زمانی که رنگ و بافت سطحی زبان به دلیل رعایت نکردن بهداشت یا استعمال سیگار و مواد مخدر دچار تغییراتی می‌شود.

بی‌جهت نیست که در طب سنتی نیز داشتن یک زبان مرطوب، صورتی‌رنگ و کمی زبر، از علائم سلامت بدن شناخته شده است. اما تغییرات رنگ و بافت زبان در مواردی بسیار هشداردهنده و نشان‌دهنده احتمال بروز بیماری‌های خطرناکی چون سرطان حفره دهان و زبان یا بیماری‌های مزمن کلیوی و کبدی است، ولی در برخی موارد نیز تغییر رنگ زبان نشانه بیماری نیست و نیاز به درمان خاصی نیز ندارد که سفید شدن سطح زبان از این موارد است.

دکتر ابراهیم رزم‌پا، متخصص گوش، حلق و بینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم افزود: اگر روی زبان زخمی ایجاد شود که بیش از دو هفته بماند، نیاز به بررسی جدی دارد، چراکه می‌تواند نشانه اولیه‌ای از سرطان حفره دهان و زبان باشد.

تغییر رنگ زبان

متخصصان اطفال به پریدگی رنگ زبان که می‌تواند از رنگ سفید تا خاکستری را شامل شود، به عنوان نشانه‌ای برای بررسی سلامت سیستم گوارشی کودک بسیار توجه می‌کنند. به اعتقاد این متخصصان، معمولا چنین تغییر رنگی در زبان، بیشتر در اطفال بالای یک سال به چشم می‌خورد و علت آن رژیم غذایی نادرست و مشکلات گوارشی ناشی از آن است. این بچه‌ها معمولا روده تنبلی دارند و عمل بازدم را براحتی انجام نمی‌دهند. در رژیم غذایی آنها از فیبر غذایی به اندازه کافی استفاده نمی‌شود و خشک شدن زبان این کودکان نیز به علت کم بودن ترشح غدد بزاقی و آب بدن است.

دکتر رزم‌پا با اشاره به این‌که تغییرات بافت زبان در برخی موارد مادرزادی است و به بیماری خاصی برنمی‌گردد، می‌گوید: برخی از افراد به صورت ژنتیکی دارای زبان‌های پرزدار هستند، بدون آن‌که دچار بیماری خاصی باشند. همچنین زبان برخی افراد در نقاط مختلف، دارای چند رنگ است که به آن زبان جغرافیایی می‌گویند.

وی ادامه می‌دهد: جدای از این موارد، تغییرات رنگ و بافت زبان تنها در چند مورد باید جدی گرفته شود: در هنگام بروز بیماری قارچی برفک (بروز لکه‌های سفید روی زبان)، به دنبال رعایت نکردن بهداشت و مصرف دخانیات و مواد مخدر و نیز به علت بیماری‌هایی چون ایدز که با نقص سیستم ایمنی بدن همراه است.

زبانم را ببین، از بیماری خبرم کن

شاید شناخته‌شده‌ترین بیماری‌ای که با تغییر رنگ زبان بروز پیدا می‌کند، بیماری قارچی برفک باشد. اما به گفته دکتر رزم پا، بسیاری از بیماری‌های مزمن کلیوی و کبدی نیز با تغییرات رنگ و بافت زبان قابل شناسایی است.

این متخصص گوش، حلق و بینی اضافه می‌کند: برخی اوقات رنگ زرد مایل به سبز زبان، به بیماری‌های کبدی و زردی مربوط است. کبود شدن زبان نیز در مبتلایان به بیماری‌های کبدی و افرادی که مشکلات تنفسی طولانی و پیشرفته دارند، دیده می‌شود. همچنین خشکی زبان نشانه‌ای از کمبود آب بدن است. برخی بیماری‌های خطرناک چون سرطان خون نیز می‌تواند با بروز زخم‌هایی روی زبان همراه باشد. البته آفت‌ها از ضایعات دردناک زبان، لثه و دهان محسوب می‌شود که بدون نیاز به درمان، پس از یک هفته بهبود می‌یابد.

وی تاکید می‌کند: زخم‌های ایجاد شده روی زبان که طی دو هفته بهبود پیدا نکند، می‌تواند نشانه‌ای جدی از خطر ابتلا به سرطان دهان و زبان باشد. بی‌شک شناسایی سریع این بیماری به درمان و کنترل آن کمک می‌کند، در حالی که تشخیص دیرهنگام آن به گسترش سریع این نوع سرطان به سایر نواحی بدن منتهی می‌شود. ناگفته نماند که رعایت نکات بهداشتی و جلوگیری از تحریک زبان از سوی دندان‌های شکسته یا دندان مصنوعی که بخوبی جاسازی نشده باشد، می‌تواند به بروز این نوع سرطان کمک کند.

زبان باردار، درمان نمی‌خواهد

براساس طب سنتی، سفید شدن رنگ زبان یا باردار شدن زبان، نشانه‌ای از یبوست است.

بر اساس این تشخیص، هنگام یبوست مواد زائدی که باید دفع شود، در بدن می‌ماند و گازها و مواد مانده در روده روی پرزهای چشایی زبان عامل ایجاد تغییر رنگ آن می‌شود. اما متخصصان گوش، حلق و بینی نظر دیگری دارند؛ آنها معتقدند باردار شدن زبان در بسیاری موارد به دنبال علل ناشناخته نه چندان مهم اتفاق می‌افتد که نیاز به پیگیری درمانی خاصی ندارد و تنها توصیه می‌کنند که اگر این تغییر رنگ باعث بدبویی دهان شود، می‌توان زبان را با کمک پرزهای مسواک تمیز کرد تا مواد باقی‌مانده روی زبان از پرزهای چشایی خارج شود.

دکتر رزم‌پا اضافه می‌کند: باردار بودن زبان نیاز به پیگیری خاصی ندارد و می‌تواند ناشی از استرس، تروما (ضربه)، مصرف برخی ادویه‌جات، و داروها و حتی ناشی از تغییرات قاعدگی در خانم‌ها باشد.